Warszawa 19.10.2016
Pani Beata Szydło
|
Prośba o spotkanie w sprawie edukacji domowej
Szanowna Pani Premier,
Zwracam się z prośbą o możliwość rozmowy w nawiązaniu do spotkania pomiędzy Panią
Premier i Zarządem Związku Dużych Rodzin 3+ w dniu 15 maja 2016 r. podczas konferencji z okazji
Międzynarodowego Dnia Rodziny pt. „Przyszłość i zdrowie polskiej rodziny” w Grodzisku
Mazowieckim. Podczas tego spotkania poruszono także temat proponowanych niekorzystnych zmian
prawnych dotyczących edukacji domowej .
Padła wtedy ze strony Pani Premier deklaracja wsparcia w sytuacji, gdy propozycje przyjmą
formę niekorzystnych zapisów ustawowych. Takie zapisy pojawiły się w projekcie ustawy – Prawo
Oświatowe. Chodzi o dwa zapisy: wprowadzenie rejonizacji wojewódzkiej (art. 37 ust. 1 pkt 1) oraz
wprowadzenie wymogu uzyskania opinii publicznej poradni psychologiczno –pedagogicznej (art. 37
ust. 2 pkt 2 lit a).
Bardzo niepokojący jest fakt, że w uzasadnieniu wprowadzanych zmian wprost przyznaje się,
że ich skutkiem będzie właśnie „ograniczenie skali korzystania z edukacji domowej”. Stawia to pod
znakiem zapytania dalszy rozwój w naszym kraju tego modelu nauczania, pozwalającego na
wzmocnienie więzi rodzinnych. Należy przy tym wskazać, że 70% rodzin edukacji domowej to rodziny
wielodzietne.
Sprawą kluczową dla rodziców edukacji domowej jest, aby szkoła, do której przypisane jest
ich dziecko, rozumiała specyfikę edukacji domowej i dzięki temu tworzyła sprzyjające warunki dla tej
formy edukacji. Dlatego nie powinno się ograniczać rodzicom prawa do wybrania najlepszej oferty
dla swojego dziecka. Efektem takich zapisów jest również pozbawienie części Polaków mieszkających
za granicą możliwości nauki w szkole polskiego systemu oświaty, co prowadzi do osłabienia ich więzi
z Ojczyzną i utrudnia decyzję o powrocie do Polski. Z szacunków wynika, iż około 50% Polaków
przebywających za granicą i korzystających z edukacji domowej mieszka w Wielkiej Brytanii. Byłby to
w obecnej sytuacji kolejny cios wymierzony w polską społeczność w Wielkiej Brytanii. Poniżej
załączamy bardziej szczegółową analizę zapisów.
Ponieważ projekt ustawy – Prawo Oświatowe zostanie skierowany do Sejmu przez Radę
Ministrów jako projekt rządowy prosimy o możliwość spotkania z Panią Premier jako osobą
ostatecznie kierującą projekt ustawy do dalszych prac legislacyjnych celem przedstawienia informacji
jakie zapisy budzą największy niepokój rodziców edukacji domowej.
|
Z poważaniem |
Stanowisko środowisk związanych z Edukacją Domową w sprawie niekorzystnych zmian wprowadzanych przez projekt nowej ustawy – Prawo oświatowe.
Środowiska związane z Edukacją Domową w Polsce z niepokojem przyjmują niektóre przepisy,
zaproponowane przez MEN w projekcie nowej ustawy – Prawo Oświatowe. Jeśli wejdą w życie, to
zdecydowanie utrudnią one edukację domową w wielu rodzinach korzystających z tej formy nauki.
Bardzo niepokojący jest fakt, że w uzasadnieniu wprowadzanych zmian wprost przyznaje się, że ich
skutkiem będzie właśnie „ograniczenie skali korzystania z edukacji domowej”. Stawia to pod znakiem
zapytania dalszy rozwój w naszym kraju tego – uznanego w wielu krajach na świecie – modelu
nauczania. Podważa również zaufanie środowiska edukacji domowej do deklaracji wielokrotnie
płynących ze strony MEN o wsparciu dla rodziny.
Poniższy dokument zawiera komentarze do konkretnych przepisów, postulaty środowiska związanego
z edukacją domową oraz krótki zbiór informacji o tym, jak działa i dla kogo przeznaczona jest edukacja
domowa.
Jakie niekorzystne zmiany wprowadza nowa ustawa – Prawo oświatowe?
Art. 37 ust. 2 pkt 1 – wprowadzenie rejonizacji wojewódzkiej
Przepis ten ogranicza w sposób rażący prawo rodziców do wyboru dowolnej szkoły dla swojego
dziecka. MEN nie przedstawił żadnego uzasadnienia do wprowadzenia takiej zmiany. Wprowadzenie
rejonizacji narusza przepisy Konstytucji RP dotyczące równego dostępu do edukacji (art. 70 ust. 3
oraz ust. 4 Konstytucji).
Nie ma żadnego uzasadnienia dla wprowadzenia zasady, według której dziecko uczące się w
systemie klasowo-lekcyjnym może uczęszczać do szkoły w sąsiednim województwie, a dziecko w
edukacji domowej nie. Wywoła to absurdalne problemy dzieci zamieszkujących w okolicy granic
województw, które mogłyby realizować obowiązek szkolny w szkole w najbliższej okolicy, ale tuż za
granica województwa.
Propozycja ta narusza także gwarancje dotyczące wolności wyznaniowej poprzez uniemożliwienie
gromadzenia w ramach jednej diecezjalnej szkoły katolickiej dzieci z terenu całej diecezji (granice
diecezji nie pokrywają się z granicami województw).
W naszej ocenie brak jest obiektywnego uzasadnienia dla odmiennego traktowania dzieci edukacji
domowej. Nie sposób uznać tego za pozostające w zgodzie z konstytucyjną normą, wedle której
Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady
sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP).
Prawo rodziców do decydowania o kształcie edukacji ich dzieci zawarte jest w szeregu aktów zarówno
krajowych jak i międzynarodowych (Konstytucja RP art. 48 ust.1, art. 53 ust.3, Powszechna
Deklaracja Praw Człowieka art. 26 pkt. 2 i 3, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych
Wolności art. 2, Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej art. 14 pkt. 3).
Należy również podnieść, iż:
- efektem tego zapisu jest pozbawienie Polaków mieszkających za granicą możliwości
uczestniczenia w polskim systemie oświaty, oraz możliwości realizowania szerszego
programu niż szkoła sobotnia czy szkolny punkt konsultacyjny poprzez systematyczne 3
wspieranie edukacji narodowej swojego dziecka; osłabia to więzi z Ojczyzną i utrudnia
decyzję o powrocie do Polski, - rodziny edukacji domowej, w których zwykle tylko jedno z rodziców pracuje, a dzieci nie
chodzą do szkoły, są mobilne a korzystanie z zajęć dodatkowych czy konsultacji poza
miejscem zamieszkania jest wpisane w proces edukacyjny, - wiele szkół organizuje zajęcia lub kluby edukacji domowej w pobliżu miejsca zamieszkania
swoich uczniów, - sprawą kluczową dla rodziców jest, aby szkoła, do której przypisane jest ich dziecko,
rozumiała specyfikę edukacji domowej i dzięki temu tworzyła sprzyjające warunki dla tej formy
edukacji; dlatego nie powinno się ograniczać rodzicom prawa do wybrania najlepszej oferty
dla swojego dziecka, - ograniczenie rodzicom prawa do wyboru szkoły będzie skutkowało tym, iż szkoły przestaną
przywiązywać wagę do oferty edukacyjnej; zatem oferta edukacyjna dla rodziców ulegnie
pogorszeniu, - w ciągu trwających 8 miesięcy rozmów zespołu ds. edukacji domowej powołanego z inicjatywy
MEN konsekwentnie zapewniano, że nie toczą się żadne prace legislacyjne w kwestii rejonizacji w
edukacji domowej.
Postulujemy wykreślenie art. 37 ust. 2 pkt 1 z projektu ustawy.
Art. 37 ust. 2 pkt 2 lit a. – wprowadzenie wymogu uzyskania opinii publicznej poradni
psychologiczno -pedagogicznej
Nie ma uzasadnienia wprowadzenia obowiązku uzyskania opinii publicznej poradni psychologicznopedagogicznej. Ze względu na rejonizację dostępność poradni publicznych jest ograniczona, a czas oczekiwania na opinię bardzo długi. Pedagodzy z publicznych poradni niechętnie dostosowują termin
badania do potrzeb rodziców edukacji domowej. Nie ma także uzasadnienia ograniczenie działania
placówek niepublicznych do tylko określonego typu opinii.
Proponujemy jeden z poniższych wariantów Art. 37 ust. 2 pkt 2 lit a.:
a) wykreślenie obowiązku uzyskiwania opinii w poradni
b) zmianę brzmienia przepisu na tożsamy do przyjętego w przypadku możliwości rozpoczęcia
nauki w szkole przez dzieci 6-letnie (art. 36 ust. 2 pkt 2): „Opinię o rozwoju dziecka wydaną
przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną albo niepubliczną poradnię
psychologiczno-pedagogiczną założoną zgodnie z art. 165 oraz zatrudniającą pracowników
posiadających kwalifikacje określone dla pracowników publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych”
Jakie zmiany pozytywne znalazły się w nowej ustawie – Prawo oświatowe?
Art. 37 ust. 7 pkt. 2-3 – konsultacje, pomoce naukowe
Pozytywnie oceniamy zmiany rozszerzające wsparcie rodzin edukacji domowej, polegające na
możliwości korzystania z konsultacji oraz pomocy naukowych.
Jakie zmiany nie znalazły miejsca w nowej ustawie – Prawo oświatowe?
W projekcie ustawy zabrakło miejsca na postulaty przedstawicieli rodziców edukacji domowej
zaprezentowane w MEN w trakcie prowadzonych przez wiele miesięcy prac grupy roboczej. Postulaty
te były przygotowane wraz ich uzasadnieniem oraz oceną skutków finansowych
(http://edukacjadomowa.pl/grupa/):
- refinansowanie części zajęć poza szkołą,
- edukacja na odległość,
- wprowadzenie możliwości powtarzania klasy bez cofnięcia zgody dyrektora szkoły na
realizację obowiązku szkolnego poza szkołą.
Czym jest Edukacja Domowa ?
Edukacja Domowa (ED) jest optymalnym rozwiązaniem, jeśli klasyczna klasowa edukacja jest z
różnych względów niemożliwa lub niepożądana dla prawidłowego rozwoju dziecka. Główną cechą
edukacji domowej jest przejęcie przez rodzica pełnej odpowiedzialności za edukację dziecka.
W Polsce z form edukacji domowej korzystają setki rodzin i tysiące dzieci, w tym dzieci
niepełnosprawne i mieszkające poza granicami Polski. Wiele z nich zrzesza się w nieformalne grupy
edukacyjne, aby wspólnie organizować dzieciom zajęcia.
Krótka historia Edukacji Domowej w Polsce:
Edukacja domowa jest od zawsze wpisana w polską kulturę i tradycję narodową. Ta forma nauki
pozwoliła na przetrwanie polskiej tożsamości narodowej podczas zaborów. W czasach II RP była na
równi z innymi formami spełniania obowiązku szkolnego. Dopiero wprowadzony przez komunistów
dekret o obowiązku szkolnym zakazał w Polsce edukacji domowej. 25 lat temu Sejm Kontraktowy
przywrócił możliwość prowadzenia edukacji domowej w Polsce. W 1996 r. ograniczono wydawanie
zgód na edukację domową wyłącznie do rejonowych szkół publicznych. W 2009 r. na wniosek
Rzecznika Prawa Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Stowarzyszenia Edukacji w Rodzinie
ponownie zniesiono ograniczenie wydawania zgody na edukację domową do rejonowych szkół
publicznych. W ostatnich latach polska edukacja domowa rozwijała się, czerpiąc z najlepszych
wzorców takich krajów jak USA czy Francja, Węgry, Rosja a nawet Tajwan i Filipiny.
Dla kogo jest Edukacja Domowa ?
W Edukacji Domowej rodzice biorą pełną odpowiedzialność za realizację programu nauczania i
metody edukacyjne. Powody, dla których rodzice decydują się na ED są bardzo zróżnicowane.
Jednocześnie na przestrzeni kilku ostatnich lat wykrystalizowały się cztery główne sytuacje, w których
ED jest realizowana jako forma kształcenia dzieci.
- Edukacja domowa. Główną wartością edukacji domowej jest przejęcie przez rodzica
pełnej odpowiedzialności za edukację dziecka. Najważniejszą motywacją do podjęcia
edukacji domowej jest chęć budowania i podtrzymywania więzi rodzinnych, pracy
indywidualnej dostosowanej do potrzeb dziecka i efektywne wykorzystanie czasu, tym
bardziej, że co najmniej 70% rodzin edukacji domowej to rodziny wielodzietne. - Dzieci niepełnosprawne i z orzeczeniem o kształceniu specjalnym. W tym przypadku
edukacja domowa pozwala na pogodzenie procesu dydaktycznego z zajęciami
rehabilitacyjnymi i terapeutycznymi prowadzonymi dla dzieci. Rodzice w najlepszy sposób
wspierają dzieci w rozwoju, bo znają ich indywidualne potrzeby i możliwości. W ich przypadku
konieczne jest zindywidualizowanie metod i form pracy oraz egzaminów. Możliwe jest to
wyłącznie w edukacji domowej. - Dzieci mieszkające za granicą Polski. W tej grupie są dzieci polskich migrantów, którzy
chcą, aby miały one kontakt z polską edukacją. Jest to propozycja dla osób, które chcą
realizować szerszy program niż szkoła sobotnia czy szkolny punkt konsultacyjny. Wybierają ją
osoby pragnące systematycznie wspierać edukację narodową swojego dziecka. Dzięki temu
uczestniczy ono w polskim systemie oświaty, zna program i słownictwo używane na co dzień
w polskiej szkole. Podtrzymuje to więź z Ojczyzną i sprzyja podjęciu decyzji o powrocie do
Polski. - Grupy Edukacyjne. Rodzice w edukacji domowej organizują dzieciom zajęcia w grupach
wykorzystując własne pasje i zdolności organizacyjne. Nauka jest zorganizowana w sposób
umożliwiający dzieciom poszerzanie nie tylko wiedzy, ale i zintensyfikowanie kontaktów z
grupą rówieśniczą. Za tym idzie poszerzenie kompetencji społecznych dzieci uczących się
poza szkołą