Oświadczenie Stowarzyszenia Edukacji w Rodzinie w związku z procedowaniem przez Sejm RP Poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw(druk 2710) w zakresie edukacji domowej
Jako przedstawiciele rodzin edukacji domowej oświadczamy, iż zaproponowane w projekcie ustawy zmiany dotyczące edukacji domowej są niemożliwe do zaakceptowania. Mają one charakter dyskryminacyjny, a przyjęcie ich w proponowanym kształcie doprowadzi do ograniczenia wolności obywatelskiej oraz ograniczenia gwarantowanego Konstytucją RP prawa rodziców do decydowania o kształcie edukacji własnych dzieci. Proponowane rozwiązania doprowadzą do zniszczenia budowanej od 1991 roku społeczności rodzin edukacji domowej.
Jako rodziny jesteśmy zdeterminowani do użycia wszelkich dopuszczonych prawem środków, aby bronić wybranej przez nas drogi edukacji i wychowania naszych dzieci. Naszym zdaniem uzasadnienie do projektu ustawy nie zawiera żadnych merytorycznych argumentów za tak radykalną zmianą przepisów. Proponowane zmiany zostały już uregulowane w innych przepisach i dotyczą zakresu nadzoru pedagogicznego lub finansowego. Nie ma uzasadnienia wyróżnianie w szczególny sposób dzieci edukacji pozaszkolnej.
Zwracamy się z apelem do posłów wnioskodawców oraz innych parlamentarzystów o zablokowanie proponowanych niekorzystnych zmian. Jednoznacznie oceniamy je jako szkodliwe dla środowiska rodzin uczących swoje dzieci w domu. Nie były one także konsultowane ze środowiskiem edukacji domowej.
|
dr inż. Mariusz Dzieciątko Prezes Stowarzyszenia Edukacji w Rodzinie Przewodniczący Grupy Roboczej ds. Edukacji Domowej przy MEiN |
Uzasadnienie
Punkt 5.b projektu – ograniczenie terminu zmiany formy edukacji lub szkoły
„1a. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, składa się w terminie od dnia 1 września do dnia 21 września roku szkolnego, w którym dziecko ma rozpocząć spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązku szkolnego albo obowiązku – 4 – nauki odpowiednio poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej, inną formą wychowania przedszkolnego lub szkołą.”
Zapis ten jest dyskryminujący dla dzieci edukacji domowej, ponieważ pozostałe dzieci mają swobodę zmiany szkoły nawet kilka razy w roku szkolnym.
Rozumiemy intencje wnioskodawców co do wprowadzenia terminu granicznego – 21 września. Jest on uzasadniony wadliwie funkcjonującym systemem finansowania edukacji, a dokładniej braku przepływu środków między samorządami przy zmianie szkoły. To powoduje obciążenie finansowe samorządu na terenie którego znajduje się szkoła do której przenosi się uczeń. Nie ma natomiast żadnego uzasadnienia merytorycznego dla początkowego ograniczenia – 1 września. Rodzice powinni mieć możliwość wnioskowania o edukację domową wraz z przyjęciem dziecka do szkoły.
Punkt 5.c projektu – powrót do rejonizacji wojewódzkiej
„1b) przedszkole, inna forma wychowania przedszkolnego lub szkoła, do której dziecko zostało przyjęte, znajduje się na terenie województwa, w którym zamieszkuje dziecko;”
Propozycja nie do zaakceptowania.
Propozycja ta uznana niemal jednogłośnie za wadliwą przez Sejm w 2021 roku jest proponowana ponownie mimo iż jej wadliwość nie ustała. Jest to ograniczenie konstytucyjnego prawa decydowania rodziców o kształcie edukacji dziecka. Ponadto utrudnia to funkcjonowanie szkół katolickich których obszar działania związany jest z granicami diecezji, które nie pokrywają się z podziałem administracyjnym państwa. Jeżeli natomiast intencją wnioskodawców było wykluczenie z edukacji osób mieszkających na stałe zagranicą, to pragnę zaznaczyć, iż obowiązujące przepisy jasno mówią o tym, że dotacja nie może być wydatkowana na kształcenie takich osób. Gdyby więc dochodziło do takich sytuacji, to jest to zakres obowiązujących kompetencji nadzoru finansowego na poziomie samorządu i nie wymaga dodatkowych regulacji.
Punkt 5c projektu – ograniczenie liczby dzieci edukacji domowej w danej placówce
„1c) liczba uczniów, którym udzielono zezwolenia na spełnianie obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązku szkolnego albo obowiązku nauki odpowiednio poza danym przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej, daną inną formą wychowania przedszkolnego lub szkołą w chwili wydania tego zezwolenia nie przekracza 50% liczby uczniów danego przedszkola, danej innej formy wychowania przedszkolnego lub szkoły;”
Propozycja nie do zaakceptowania.
Szkoły mające doświadczenie we wsparciu dzieci edukacji domowej najczęściej nie posiadają uczniów stacjonarnych lub mają ich bardzo mało ze względu na rejon ich położenia. Jeżeli intencją wnioskodawców było ograniczenie koncentracji dzieci edukacji domowej w danej placówce to należy poszukać innego rozwiązania.
W ostatnich latach Edukacja domowa rozwija się w Polsce dynamicznie (31 477 dzieci według danych z SIO na 30.09.2022).
Podobnie sytuacja wygląda na całym świecie. Okres pandemii wzmocnił ten trend co wydaje się być zjawiskiem niepożądanym dla części polityków niechętnych edukacji domowej oraz zaangażowaniu rodziców w edukację własnych dzieci.
Rodziny preferują, jako szkoły prowadzące edukację domową, szkoły które mają już doświadczenia z edukacją domową oraz szkoły które oferują wsparcie dostosowane do potrzeb dziecka.
Punkt 5c oraz 5h projektu – warunki lokalowe
- c) „1a) przedszkole, inna forma wychowania przedszkolnego lub szkoła, do której dziecko zostało przyjęte, posiada warunki lokalowe zapewniające możliwość prowadzenia zajęć dydaktyczno-wychowawczych dla wszystkich uczniów, w tym uczniów spełniających obowiązek, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązek szkolny albo obowiązek nauki odpowiednio poza przedszkolem, oddziałem przedszkolnym w szkole podstawowej, inną formą wychowania przedszkolnego lub szkołą, w przypadku cofnięcia im zezwolenia, o którym mowa w ust. 1;”
- h) „9. W przypadku cofnięcia zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, przedszkole lub szkoła, której dyrektor wydał zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, a w przypadku publicznej innej formy wychowania przedszkolnego prowadzonej przez osobę prawną inną niż jednostka samorządu terytorialnego lub osobę fizyczną oraz niepublicznej innej formy wychowania przedszkolnego – osoba kierująca tą inną formą wychowania przedszkolnego, zapewnia dziecku możliwość spełniania obowiązku, o którym mowa w art. 31 ust. 4, obowiązku szkolnego albo obowiązku nauki odpowiednio w tym przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego lub szkole.”
Propozycja nie do zaakceptowania.
Wymagania lokalizacyjne, techniczne i technologiczne dla budynków szkolnych i pomieszczeń określa rozporządzenie z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.jedn. Dz. U. 2019 r. poz. 1065). Przepisy te regulują też zasady urządzania terenu wokół szkoły.
Zapis szkoła „w każdym czasie umożliwi kontynuację uczniom, którym zostanie cofnięte zezwolenie na realizację obowiązku” edukacji oraz dodatkowo wymóg aby uczniów edukacji domowej w szkole było nie więcej niż uczniów stacjonarnych spowoduje finansowanie pustych ławek dla uczniów, którzy być może zrezygnują z edukacji domowej. Czy to nie jest niegospodarność i trwonienie publicznych pieniędzy? Dodatkowo te pomieszczenia trzeba jeszcze ogrzewać.
Ile jest takich dzieci w ciągu roku szkolnego, które rezygnują z edukacji domowej i wracają do szkoły stacjonarnej? Przeprowadzona szybka sonda wśród szkół edukacji domowej dała maksymalny wynik na poziomie 5% w szkole, która ma 200 uczniów edukacji domowej. Czyli zgodnie z tym zapisem szkoła ma utrzymywać 200 pustych ławek aby zapewnić miejsce dla 10 uczniów. Czy rzeczywiście to było intencją wnioskodawców?
Punkt 5e projektu – egzaminy klasyfikacyjne
„Egzaminy klasyfikacyjne są przeprowadzane w szkole, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki poza szkołą, a w przypadku egzaminów klasyfikacyjnych z zajęć z zakresu praktycznej nauki zawodu – w szkole, której dyrektor zezwolił na spełnianie obowiązku nauki poza szkołą, lub innym miejscu wskazanym przez dyrektora tej szkoły.”
Regulacja zbędna gdyż szczegółowe warunki przeprowadzenia egzaminów klasyfikacyjnych zostały już określone w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
Tzw. egzaminy zdalne są niezgodne z obowiązującym prawem polskim poza stanami nadzwyczajnymi jak np. okres pandemii.
Punkt 5f projektu – powiadamianie nadzoru pedagogicznego o terminie egzaminu
„4a. Dyrektor szkoły informuje organ sprawujący nadzór pedagogiczny o terminie i miejscu przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych, o których mowa w ust. 4, co najmniej 14 dni przed terminem przeprowadzenia tych egzaminów.”
Zgłaszanie egzaminów Kuratorium wydaje się być pomysłem nietrafionym generującym duże obciążenie zarówno dla szkół jak i Kuratorium gdyż egzaminy często są egzaminami indywidualnymi a nie grupowymi. Jeżeli jest to istotnym punktem dla wnioskodawców to środowisko edukacji domowej nie ma nic do ukrycia i ten zapis może w projekcie pozostać.
Pragnę nadmienić, iż średnie wyniki maturalne uczniów edukacji domowej z sześciu szkół (515 osób) w zakresie przedmiotów podstawowych, są o ponad 10 punktów procentowych wyższe niż średnia krajowa. Przy czym odchylenie standardowe wyników jest znacznie mniejsze niż dla wszystkich maturzystów, co dodatkowo podkreśla jakość osiąganych wyników.