W dniu 29 sierpnia 2016 roku odbyło się spotkanie, którego celem było podsumowanie wspólnych prac grupy roboczej edukacji domowej (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia 2016 r.) oraz przedstawicieli Ministerstwa Edukacji Narodowej:

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:

Maciej Kopeć – podsekretarz stanu w MEN

Katarzyna Koszewska – dyrektor Departamentu Kształcenia Ogólnego MEN

Grzegorz Pochopień – z-ca dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

 

Ze strony przedstawicieli rodziców dzieci edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko, Marianna Kłosińska, Krzysztof Tusiński, Jan Urmański, Adam Wize, Łukasz Wojtacha,  Anna Zakrzewska, Anna Zielińska

 

Przedmiotem spotkania były następujące kwestie:

• Przedstawienie efektów prac odnośnie finansowania edukacji domowej
• Przedstawienie i omówienie propozycji rozwiązań systemowych dotyczących zmian w ustawie o systemie oświaty

 

 Ad. 1

Finansowanie edukacji domowej

• Dyrektor Grzegorz Pochopień, Mariusz Dzieciątko i Krzysztof Tusiński przedstawili prezentację stanowiącą podsumowanie prac zespołu zajmującego się zagadnieniami finansowania edukacji domowej. W ramach prezentacji wskazano między innymi, iż:
  1. finansowanie edukacji domowej jest tańsze dla państwa niż koszt utrzymania ucznia w systemie klasowo-lekcyjnym
  2. subwencja oświatowa nie jest jedynym źródłem finansowania edukacji. Dodatkowe wydatki ponoszą także rodzice i gminy z dochodów własnych. Sumując wydatki budżetu państwa, gminy i rodziców łączne roczne wydatki na edukację jednego dziecka można szacować na 9 249,- zł,
  3. koszt miesięcznej pracy rodzica uczącego dziecko w domu wg danych GUS można szacować na 2 948 zł – przy trojgu dzieciach jest to 983 zł miesięcznie na dziecko (ponad 70% rodzin w edukacji domowej to rodziny wielodzietne)
  4. aby zrównać sytuację rodzica dziecka w systemie klasowo – lekcyjnym z sytuacją rodzica dziecka w edukacji domowej byłoby uzasadnione pokrycie kosztów niektórych świadczeń np. zajęcia dodatkowe czy użyczenie pomocy dydaktycznych,
  5. wiele szkół zapewniało rodzicom szerokie wsparcie mieszczące się w zapisach ustawy o systemie oświaty, które nie były wyceniane przy dotychczasowym szacowaniu kosztów edukacji domowej przez MEN
  6. lista możliwych form wsparcia rodziców edukacji domowej powstała dzięki konsultacjom z rodzicami edukacji domowej na organizowanych przez grupę spotkaniach otwartych, spotkaniach lokalnych oraz dzięki komunikacji internetowej
• dyrektor Grzegorz Pochopień przedstawił wycenę kosztów egzaminów klasyfikacyjnych, zajęć dodatkowych i kosztów stałych ponoszonych przez szkoły,
• Mariusz Dzieciątko i Krzysztof Tusiński przedstawili założenia, uzasadnienie i obliczenia odnośnie kosztów konsultacji, użyczenia pomocy dydaktycznych oraz refinansowania zajęć poza szkołą dla dzieci edukacji domowej. Wskazano przy tym, iż do tej pory wiele szkół zapewniało rodzicom dostęp do konsultacji i użyczenia pomocy dydaktycznych, a zatem wprowadzenie wyraźnych zapisów w tym zakresie w ustawie stanowi jedynie opisanie istniejącego stanu faktycznego,
• dyrektor Grzegorz Pochopień wyjaśnił, iż celem poszerzenie katalogu wsparcia na rzecz rodziców edukacji domowej w ustawie jest podwyższenie finansowania edukacji domowej powyżej poziomu 60% standardu finansowego A, przewidzianego na 2016 rok,
• minister Maciej Kopeć uznał, że wyliczenia finansowe zostały przygotowane bardzo rzetelnie, grupa w swoich pracach poszła nawet dalej, niż wynika to z zaleceń Najwyższej Izby Kontroli odnośnie standaryzacji usług edukacyjnych.

 

 Ad. 2

Rozwiązania systemowe dotyczące zmian w ustawie o systemie oświaty

• Przedstawiciele rodziców edukacji domowej zaprezentowali propozycję nowych zapisów w ustawie o systemie oświaty, złożoną w MEN w trakcie prowadzonych prac w dniu 11 sierpnia 2016 wraz ich uzasadnieniem oraz oceną skutków finansowych
• W kwestii poszczególnych postulatów wskazano na konieczność:

1. zobowiązania szkoły do informowania rodziców uczniów edukacji domowej o możliwych formach wsparcia z jej strony – bez komentarza ze strony MEN,
2. dopisania zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych do katalogu zajęć dodatkowych – bez komentarza ze strony MEN,
3. dostępu do pomocy dydaktycznych – komentarz ze strony MEN: jest możliwe wpisanie tego zapisu do ustawy
4. dostępu do konsultacji przedmiotowych i specjalistycznych – komentarz ze strony MEN: jest możliwe wpisanie tego zapisu do ustawy
5. refinansowania zajęć poza szkołą – komentarz ze strony MEN: nie ma takiej możliwości; byłby to wyłom w systemie i nieuzasadnione uprzywilejowanie rodziców edukacji domowej, którzy mieliby dostęp do zajęć niedostępnych dla innych uczniów
6. edukacji na odległość – komentarz ze strony MEN: na chwilę obecną nie ma możliwości rozmowy o egzaminie klasyfikacyjnym on-line
7. sprecyzowania kwestii jak rozumiane jest pojęcie etapu edukacyjnego, na który wydawana jest opinia poradni psychologiczno – pedagogicznej dotycząca edukacji domowej – komentarz ze strony MEN: Ministerstwo zamierza to doprecyzować. Możliwe jest rozwiązanie, w którym jedna opinia będzie dotyczyła przygotowania przedszkolnego i szkoły podstawowej, a druga liceum
8. wprowadzenia możliwości powtarzania klasy bez cofnięcia zgody dyrektora szkoły na realizację obowiązku szkolnego poza szkołą – komentarz ze strony MEN: na chwilę obecną nie ma możliwości zmiany zapisów w tym zakresie
9. sprecyzowania kwestii korzystania przez uczniów edukacji domowej z prawa do egzaminu poprawkowego – bez komentarza ze strony MEN

 

• Minister Maciej Kopeć wspomniał podczas spotkania, iż rozważany jest w MEN pomysł powrotu do rejonizacji w edukacji domowej, nie byłby to jednak zapis o rejonizacji na poziomie obwodowej szkoły publicznej czy gminy, w której mieszka uczeń; możliwe jest jednak wprowadzenie rejonizacji na poziomie województwa. Według Ministra ciężko bowiem wyobrazić sobie jak uczeń mieszkający w województwie zachodniopomorskim korzysta z konsultacji w szkole w województwie podlaskim i może pojawić się zarzut, że zapisy gwarantujące rodzicom dostęp do zajęć dodatkowych czy konsultacji są iluzoryczne. Minister Maciej Kopeć nie wskazał przy tym w jaki sposób wprowadzenie rejonizacji przyczyni się do polepszenia wsparcia udzielanego przez szkoły rodzicom edukacji domowej i w konsekwencji lepszego wydatkowania środków publicznych.

 

Komentarz przedstawicieli rodziców edukacji domowej: sugestia spotkała się ze zdecydowanym i zgodnym sprzeciwem wszystkich 8 członków grupy. Przedstawiciele rodziców edukacji domowej wskazali, iż:

1. takie rozwiązania są nie do zaakceptowania przez środowisko rodzin edukacji domowej i jest to kwestia bardziej istotna niż kwestie związane z finansowaniem edukacji domowej i poszerzeniem katalogu wsparcia rodziców edukacji domowej.
2. w ciągu 8 miesięcy prac grupy roboczej i 14 spotkań z MEN w sprawie edukacji domowej na pytanie odnośnie wprowadzenia rejonizacji w edukacji domowej zawsze padała odpowiedź, iż w Ministerstwie nie toczą się żadne prace legislacyjne w tej kwestii,
3. kwestia braku ograniczenia dostępu do edukacji domowej dla uczniów mieszkających na danym terytorium stanowi absolutny priorytet dla środowiska edukacji domowej,
4. ograniczenie możliwości wyboru szkoły będzie oznaczało, iż sytuacja edukacji domowej uległa pogorszeniu w stosunku do stanu sprzed 11 stycznia 2016 r.,
5. rodziny edukacji domowej, w których zwykle tylko jedno z rodziców pracuje, a dzieci nie chodzą do szkoły są bardzo mobilne i przyjechanie na zajęcia dodatkowe czy konsultacje poza miejscem zamieszkania jest wpisane w proces edukacyjny dzieci,
6. wiele szkół organizuje lub finansuje zajęcia w pobliżu miejsca zamieszkania swoich uczniów,
7. szkół specjalizujących się w edukacji domowej jest w Polsce zaledwie kilkanaście i dlatego nie powinno się ograniczać rodzicom prawa do wybrania najlepszej oferty dla swojego dziecka,
8. ograniczenie rodzicom prawa do wyboru szkoły będzie skutkowało tym, iż szkoły przestaną przywiązywać wagę do oferty edukacyjnej, a zatem mimo zwiększenia środków finansowych oferta edukacyjna dla rodziców ulegnie pogorszeniu,
9. sprawą kluczową dla rodziców jest aby szkoła, do której przypisane jest ich dziecko rozumiała specyfikę edukacji domowej dzięki czemu tworzyła sprzyjające warunki dla tej formy edukacji.

 

• Zasygnalizowano problem finansowania edukacji domowej w obowiązkowym rocznym przygotowaniu przedszkolnym
• Ze strony przedstawicieli rodziców edukacji domowej padło także pytanie, jak pomysł wprowadzenia rejonizacji ma się do rozmowy odnośnie Polaków mieszkających za granicą i korzystających z edukacji domowej w szkołach w Polsce. Minister Maciej Kopeć na spotkaniu w dniu 31 marca 2016 r. stwierdził bowiem, iż celem MEN nie jest likwidacja edukacji domowej dla Polaków za granicą, co zostało potwierdzone w oficjalnej i zaakceptowanej przez MEN notatce ze spotkania. Wskazano także, iż szkoły na skutek zachęty ze strony MEN przez ostatnich 7 lat zainwestowały w stworzenie bardzo skutecznie działającego systemu wsparcia dla takich uczniów.

 

• Minister Maciej Kopeć odpowiedział, iż ma świadomość istnienia problemu w tej kwestii.

 

• W odniesieniu do całej dyskusji Minister Maciej Kopeć powiedział, że:

1. rozumie argumenty środowiska edukacji domowej i zostaną one przekazane pozostałym członkom kierownictwa MEN.
2. obecnie nie ma gotowej propozycji zapisów dotyczących wprowadzenia rejonizacji w edukacji domowej ani nie jest gotowa koncepcja w tej kwestii
3. celem rozmów było, aby stanowiska przedstawicieli rodziców i Ministerstwa się zbliżyły

 

Uzgodniono następujące działania:

1. Propozycja nowych zapisów dotyczących edukacji domowej przygotowanych w ramach prac grupy zostanie przekazana do minister Anny Zalewskiej wraz z uzasadnieniem przygotowanym przez grupę roboczą oraz komentarzami dyrektor Katarzyny Koszewskiej odnośnie kwestii merytorycznych i komentarzami dyrektora Grzegorza Pochopnia odnośnie kwestii finansowych
2. Nowe zapisy dotyczące edukacji domowej znajdą się w projekcie ustawy mającej wprowadzać zmiany w systemie oświaty.
3. Projekt ma zostać przekazany do konsultacji społecznych 16 września 2016 r.

W dniu 7 lipca 2016 roku odbyło się spotkanie robocze odnośnie kwestii związanych z edukacją domową realizowaną przez Polaków przebywających za granicą.

Ze strony Ministerstwa spotkaniu wzięli udział:

Urszula Martynowicz – dyrektor Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Grzegorz Pochopień – z-ca dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Beata Pietrzyk – naczelnik w Departamencie Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Renata Karnas – naczelnik w Departamencie Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

 

Ze strony edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko – przewodniczący grupy roboczej

Krzysztof Tusiński, Małgorzata Sikorska, Tomasz Marciniak – przedstawiciele środowiska edukacji domowej dla Polaków za granicą

 

Przedmiotem spotkania były następujące kwestie:

• Zasady podejmowania edukacji domowej przez obcokrajowców przyjeżdzających do Polski
• Edukacja domowa dla Polaków za granicą
• Kwestia egzaminów on-line dla uczniów w edukacji domowej

W powyższych kwestiach pojawiły się następujące wnioski:

1. Osoby przybywające z innych systemów oświaty i chcące podjąć edukację domową w Polsce zobowiązane są stosować się do ogólnych zasad obowiązujących się w polskim systemie oświaty. Dyrektor szkoły winien zakwalifikować takiego ucznia na odpowiedni poziom edukacji.
2. Dyrektor Urszula Martynowicz wskazała, iż kwalifikacja do odpowiedniej klasy uczniów przybywających z innych systemów oświaty zależy przede wszystkim od decyzji dyrektora szkoły. Dyrektor winien zebrać dokumenty poświadczające sumę lat nauki w innym systemie oświaty (jeżeli jest taka możliwość), ale nie stanowią one jedynego kryterium decydującego o kwalifikacji do odpowiedniej klasy. Decyzja dyrektora szkoły powinna przede wszystkim odbywać się w oparciu o reguły zdrowego rozsądku. Ministerstwo pracuje obecnie nad nowym rozporządzeniem precyzującym tą kwestię.
3. Krzysztof Tusiński przedstawił historię rozwoju edukacji domowej w przypadku Polaków mieszkających za granicą. Wskazał, iż zjawisko to było odpowiedzią na potrzeby rodziców, którzy wyjeżdżając za granicę chcieli podtrzymywać kontakt ze szkołą w Polsce. Szkoły szukały rozwiązania umożliwiającego wsparcie rodziców w takiej sytuacji i dlatego zdecydowano się na nauczanie domowe.
4. W tym samym czasie w latach 2009-2010 w MEN toczyły się prace nad Programem Rozwoju Oświaty Polskiej za Granicą i Oświaty Polonijnej na lata 2009-2011. W Programie tym przewidziano nauczanie domowe jako jedną z form wsparcia edukacji dla Polaków za granicą. Program ten był następnie omawiamy podczas kilku posiedzeń Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Łączności z Polakami za Granicą.
5. W efekcie w 2010 r. wprowadzono rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą, w którym przewidziano nauczanie domowe jako jedną z form spełniania obowiązku szkolnego przez takich uczniów
6. Przedstawiciele edukacji domowej dla Polaków za granicą wskazali, iż edukacja domowa dopełnia system oświaty polskiej za granicą.
7. Przedstawiono także w oparciu o rozmowy z rodzicami podczas egzaminów klasyfikacyjnych grupy osób, do których adresowana jest edukacja domowa (poparte konkretnymi przykładami):
   • dzieci nie spełniające obowiązku szkolnego w kraju pobytu,
   • dzieci często zmieniające kraj zamieszkania,
   • dzieci podczas krótkich pobytów za granicą,
   • dzieci podczas nauki za granicą w ramach tzw. rocznika zerowego bądź tzw. klasy przygotowawczej,
   • rodzice planujący powrót z dzieckiem do Polski,
   • rodzice chcący zrealizować szerszy program niż proponowany przez szkoły sobotnie i Szkolne Punkty Konsultacyjne,
   • rodzice wolący pracować samodzielnie z domu zamiast jeździć z dzieckiem do często bardzo dalekiej szkoły sobotniej czy Szkolnego Punktu Konsultacyjnego,
   • rodzice nie mający dostęp do żadnych polskich placówek oświatowych w okolicy.
8. Przedstawiciele środowiska edukacji domowej dla Polaków za granicą (Krzysztof Tusiński, Małgorzata Sikorska i Tomasz Marciniak) podkreślili, iż ze względu na fakt, iż taka forma edukacji wymaga dużego zaangażowania ze strony rodziców nigdy nie stanie się ono formą masową.
9. Zaznaczono również, iż są grupy dla których taka forma edukacji nie jest odpowiednia. Są to:
   • dzieci słabo znające język polski (tu preferowane jest wsparcie prze szkoły sobotnie i Szkolne Punkty Konsultacyjne),
   • rodzice chcący większej kontroli szkoły nad pracą dziecka (dla tych rodziców preferowana jest oferta e-learningu proponowana przez Ośrodek Polskiej Edukacji za Granicą),
   • rodzice chcący realizować tylko program uzupełaniający oraz nie będący w stanie samodzielnie pracować z dziećmi w domu – tu preferowane jest wsparcie przez szkoły sobotnie i Szkolne Punkty Konsultacyjne.
10. Małgorzata Sikorska i Tomasz Marciniak opisali również wsparcie udzielane przez szkoły takim rodzicom.
11. Przedstawiciele edukacji domowej dla Polaków za granicą wskazali również, iż potrzeby Polaków za granicą są ogromne i chociażby w Szkolnych Punktach Konsultacyjnych w Londynie brakuje miejsc.
12. Strony zgodziły się, że obywatel polski  wyjeżdżając za granicę nie traci prawa do skorzystania z polskiego systemu oświaty w formie tzw. nauczania domowego.
13. Strony zgodziły się również, iż obecne regulacje prawne dotyczące obywateli polskich przebywających za granicą i korzystających z nauczania domowego w szkołach polskiego systemu oświaty są wystarczające.
14. Beata Pietrzyk wskazała, iż interpretując przepisy należy jednak pamiętać, iż podstawą jest fakt, iż uczeń jest w polskim systemie oświaty w trybie nauczania domowego, a kwestia jego pobytu za granicą jest kwestią wtórną.
15. Zarysowano również problem możliwości zdawania egzaminów klasyfikacyjnych on-line. Byłoby to rozwiązanie korzystne dla uczniów edukacji domowej zarówno w Polsce, jak i za granicą.
16. Przedstawiciele rodziców (Mariusz Dzieciątko) zobowiązali się przygotować propozycję rozwiązań, które pozwolą na weryfikację samodzielności pracy dziecka podczas egzaminu klasyfikacyjnego przeprowadzanego on-line i nie będą generowały nadmiernych kosztów dla rodziców. Przedstawiciele MEN zadeklarowali, że w miarę wolnych możliwości czasowych będą starali się przeanalizować przygotowane propozycje.

W dniu 4 lipca 2016 roku odbyło się piąte spotkanie robocze odnośnie kosztów edukacji domowej pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji Narodowej a przedstawicielami grupy roboczej edukacji domowej ds. kontaktów z MEN (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia 2016 r.). Celem spotkania było podsumowanie dotychczasowych rozmów.

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:

Grzegorz Pochopień – z-ca dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Renata Karnas – naczelnik w Departamencie Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

 

Ze strony edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko, Anna Zakrzewska, Łukasz Wojtacha, Krzysztof Tusiński

Anna Zielińska – protokolant

 

Odniesiono się do przesłanych przez grupę roboczą wyliczeń odnośnie:

• kosztów stałych ponoszonych przez szkoły
• kosztów pomocy dydaktycznych
• kosztów finansowania zajęć dla uczniów realizowanych poza szkołą
• kosztów konsultacji dla rodziców i dzieci.

Grzegorz Pochopień uznał wyliczenia za wiarygodne. Podniósł przy tym, iż wyliczenia powinni uwzględniać fakt, iż subwencja nie pokrywa wszystkich wydatków związanych z prowadzeniem szkół, a zatem również wyliczenia kosztów edukacji domowej powinny uwzględniać ten fakt.

Uzgodniono wspólne wyliczenia na poziomie szkoły podstawowej. Rozkład kosztów edukacji domowej przedstawia się następująco:

	WARIANT 1	WARIANT 2
Standard finansowy A	100%	100%
Koszty stałe	18%	18%
Egzaminy	16%	6%
Zajęcia dodatkowe	9%	22%
Konsultacje	25%	25%
Refinansowanie zajęć	17%	17%
Pomoce dydaktyczne	21%	21%
SUMA:	106%	109%

Wyliczenia zostały przygotowane dla dwóch wariantów:

1. edukacja domowa w szkołach publicznych – egzamin klasyfikacyjny indywidualnie, liczba zajęć dodatkowych dla szkół publicznych
2. edukacja domowa w szkołach niepublicznych – egzamin klasyfikacyjny dla oddziału klasowego, liczba zajęć dodatkowych dla szkół niepublicznych.

Wyliczenie zostało przygotowane na poziomie szkoły podstawowej. Uzgodniono, iż podobne wyliczenie zostanie przedstawione dla poziomu gimnazjum i liceum.

Ustalono, iż na dalszym etapie, tj. gdy będą znane konkretne założenia zmian,  wyliczenia winny uwzględniać zmiany w systemie oświaty zapowiedziane w dniu 27 czerwca 2016 r. przez minister Annę Zalewską podczas konferencji w Toruniu podsumowującej ogólnopolskie debaty oświatowe.

Wnioski z prac zostaną przedstawione podczas spotkania z udziałem ministra Macieja Kopcia, które odbędzie mniej więcej w połowie sierpnia.

Do tego czasu (do 13 lipca 2016 wersja robocza, do 20 lipca 2016 wersja ostateczna) mają powstać materiały będące podsumowaniem rozmów odnośnie kosztów edukacji domowej:

1. arkusze kalkulacyjne na poziomie szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum
2. prezentacja z uzasadnieniem wyliczeń
3. protokół z prac podgrupy ds. kosztów edukacji domowej.

W dniu 22 czerwca 2016 roku odbyło się czwarte spotkanie robocze odnośnie kosztów edukacji domowej pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji Narodowej a przedstawicielami grupy roboczej edukacji domowej ds. kontaktów z MEN (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia 2016 r.).

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:

Grzegorz Pochopień – z-ca dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Renata Karnas – naczelnik w Departamencie Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

 

Ze strony edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko, Anna Zakrzewska, Marianna Kłosińska, Krzysztof Tusiński

Anna Zielińska – protokolant

 

W trakcie rozmów poruszone zostały następujące tematy:

• konferencja w Toruniu w dniu 27 czerwca 2016 r. podsumowująca ogólnopolską debatę „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana” – przedstawiciele MEN wskazali, że byłoby to dziwne gdyby Pani Minister chciała przedstawić propozycje zmian dotyczące edukacji domowej, a członkowie zespołu nic o tym nie wiedzieli
• koszty stałe i administracyjne ponoszone przez szkoły
• możliwość dofinansowania wsparcia udzielanego rodzicom edukacji domowej przez szkoły
• kwestia finansowania edukacji uczniów, którzy przeszli na edukację domową w ciągu roku szkolnego
• spotkanie odnośnie edukacji domowej dla Polaków za granicą – spotkanie planowane jest na początek lipca
• notatki z dotychczasowych 8 spotkań – pozostawiono notatki z prośbą o ewentualne uwagi ze strony MEN.

W kwestii kosztów stałych po stronie szkoły:

• Przedstawiciele grupy roboczej wskazali, iż model przedstawiony przez MEN uwzględnia koszty stałe jedynie przy kosztach zajęć dodatkowych, a nie zostały one uwzględnione przy egzaminach.
• Koszty stałe stanowią między innymi: budynek, sale, ogrzewanie, woda, korespondencja – musza być spełnione takie same wymagania jak przy szkołach stacjonarnych i nie można z niech zrezygnować.
• Według MEN w przypadku uczniów stacjonarnych koszty stałe to ok. 25 % kosztów finansowanych subwencją.
• Krzysztof Tusiński przedstawił wyliczenia, iż w przypadku szkoły mającej ok. 150 uczniów w edukacji domowej koszt obsługi administracyjnej takich uczniów to koszt: pół etatu nauczyciela-koordynatora, etat pracownika sekretariatu, ¼ etatu dyrektora oraz koszt stanowiska pracy.
• Anna Zakrzewska wskazała również, iż w przypadku szkoły, która ma uczniów tylko w edukacji domowej koszty stałe są dość duże, gdyż zgodnie z przepisami szkoła musi utrzymywać budynek i kadrę tylko dla tych uczniów.
• Poddano do rozważenia propozycję, aby w przypadku szkół mających uczniów tylko w edukacji domowej stosowano łagodniejsze wymogi do założenia szkoły (podobnie jak na przykład przy punktach przedszkolnych).
• MEN oczekuje przedstawienia kosztów stałych po stronie szkół wraz z ich uzasadnieniem.

W kwestii wsparcia udzielanego rodzicom przez szkoły:

• Przedstawiciele MEN przeanalizowali propozycje form wsparcia rodziców edukacji domowej przez szkoły pozostawione przez przedstawicieli rodziców w dniu 8 czerwca 2016 r.
• Propozycje te podzielono następnie na 4 grupy:

1. Konsultacje: nauczyciel-rodzic, nauczyciel-uczeń, specjalista-uczeń – wyliczenie kosztów w oparciu o ilość godzin
2. Pomoce dydaktyczne – poradniki, zakup dostępu do platformy e-learningowej; wypożyczanie pomocy dydaktycznych (np. mikroskop), możliwość realizowania w szkole doświadczeń chemicznych i fizycznych – wyceniane poprzez zryczałtowaną kwotę.
3. Refundacja zajęć realizowanych poza szkołą – np. zajęcia językowe i sportowe – wyceniane poprzez zryczałtowaną kwotę.
4. Zajęcia dodatkowe – obecnie realizowane w szkołach i przewidziane w ustawie o systemie oświaty – wyceniane w oparciu o ilość godzin.

• Przedstawiciele rodziców wskazali również, iż szkoły nie są w stanie wykazać w Systemie Informacji Oświatowej wszystkim form wsparcia udzielanego rodzicom.

W kwestii przechodzenia na edukację domową w trakcie roku szkolnego i innych postulatów zgłaszanych przez samorządy:

• W przypadku uczniów, którzy zaczęli pobierać naukę w innej gminie w ciągu roku, gmina może wystąpić o wyrównanie środków z rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej dla gmin.
• Problem dotyczy jedynie okresu po 10 października każdego roku kalendarzowego, gdyż jest to ostatni termin na wystąpienie o środki z rezerwy. Wtedy jednak gmina dostaje zwiększone środki od 1 stycznia nowego roku.
• Równocześnie, gdy uczeń przestanie uczyć się na terenie danej gminy, nie musi ona zwracać środków otrzymanych z subwencji.
• Często zatem samorządy nie występują o środki z rezerwy celowej, gdyż mimo przejścia uczniów z innych gmin, otrzymane środki są większe niż ilość zadań szkolnych gminy.
• W trakcie rozmów o kształcie rozporządzenia na 2016 rok samorządy domagały się obniżenia kwoty dotacji na uczniów edukacji domowej do poziomu 10 % dotychczasowego finansowania.

Kolejne spotkanie zaplanowano na poniedziałek 4 lipca. Na tym spotkaniu mają zostać podsumowane rozmowy odnośnie kosztów edukacji domowej. Wnioski mają zostać przedstawione na spotkaniu z udziałem ministra Macieja Kopcia.

W dniu 8 czerwca 2016 roku odbyło się kolejne spotkanie pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji Narodowej a przedstawicielami grupy roboczej edukacji domowej ds. kontaktów z MEN (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia 2016 r.).

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:

Grzegorz Pochopień – z-ca dyrektora Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Katarzyna Koszewska – dyrektor Departamentu Kształcenia Ogólnego MEN

Renata Karnas – naczelnik w Departamencie Strategii i Współpracy Międzynarodowej MEN

Emilia Różycka – naczelnik w Departamencie Podręczników, Programów i Innowacji MEN

 

Ze strony edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko, Anna Zakrzewska, Krzysztof Tusiński

Anna Zielińska – protokolant

 

W trakcie rozmów poruszone zostały następujące tematy:

• konferencja w Toruniu w dniu 27 czerwca 2016 r. podsumowująca ogólnopolską debatę „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra Zmiana” – przedstawiciele MEN wyrazili przypuszczenie, iż ponieważ prace zespołu nie zostały zakończone, temat ten nie będzie poruszany podczas konferencji w Toruniu
• wycena kosztów egzaminów klasyfikacyjnych w edukacji domowej
• możliwość dofinansowania wsparcia udzielanego rodzicom edukacji domowej przez szkoły

Prace odbywają się w oparciu o cztery modele:

• model dla szkół publicznych – jedno dziecko w edukacji domowej
• model dla szkół publicznych – więcej niż 50 % dzieci w edukacji domowej – wycena zajęć organizowanych dla grupy 21 uczniów
• model dla szkół niepublicznych – jedno dziecko w edukacji domowej
• model dla szkół niepublicznych – więcej niż 50 % dzieci w edukacji domowej – wycena zajęć organizowanych dla grupy 21 uczniów

Podstawą wyceny kosztów egzaminów jest iloraz godzin pracy nauczyciela i udziału kosztów wynagrodzeń nauczycieli w ogólnych kosztach prowadzenia szkoły finansowanych subwencją.

W ramach dyskusji odnośnie czasu na przeprowadzenie egzaminów podniesiono następujące kwestie

• Przedstawiciele MEN stoją na stanowisku, że oceniając czas długości egzaminów należy odnosić się do czasu egzaminów klasyfikacyjnych przeprowadzanych dla uczniów stacjonarnych w szkole oraz do czasu egzaminów zewnętrznych (sprawdzian, egzamin gimnazjalny, egzamin maturalny).
• Anna Zakrzewska wskazywała, iż egzamin w edukacji domowej ma nieco inny charakter, podobnie jak cała edukacja domowa. Dzieci edukacji domowej chcą się możliwie najlepiej przedstawić na egzaminie, a istotne jest również nawiązanie kontaktu z dzieckiem, które nie uczy się na co dzień w szkole.
• Równocześnie przedstawicielem MEN nie widzą potrzeby precyzowania w rozporządzeniu maksymalnego czasu trwania egzaminu klasyfikacyjnego. Długość egzaminu zależy wyłącznie od nauczyciela i jego doświadczenia.

Po negocjacjach, w drodze kompromisu, przyjęto następujące zmienne będące podstawą dalszych obliczeń:

• klasy 1-3 szkoły podstawowej – 2 egzaminy pisemne i 2 egzaminy ustne
• klasy 4-6 szkoły podstawowej – 6 egzaminów pisemnych i 6 egzaminów ustnych
• gimnazjum i liceum – do wyliczenia na późniejszym etapie prac.
• ilość członków komisji egzaminacyjnej – 2 członków
• czas egzaminu pisemnego – 1 godzina
• czas egzaminu ustnego – 30 minut
• czas na przygotowanie, sprawdzenie i dokumentację egzaminu – 1 godzina przy 1 uczniu oraz 4 godziny przy 21 osobowym oddziale klasowym
• terminy egzaminu – 1 termin przy 1 uczniu i 2 terminy przy 21 osobowym oddziale klasowym w szkole podstawowej oraz 3 terminy w gimnazjum i liceum.

Kolejne spotkanie odbędzie się 22 czerwca 2016 r. Jego przedmiotem będzie wycena form wsparcia udzielanych przez szkoły na rzecz rodziców edukacji domowej i propozycje odnośnie lepszego i dostosowanego do praktyki edukacji domowej uregulowania tych kwestii w ustawie o systemie oświaty.

Przedstawiciele rodziców pozostawili propozycje odnośnie możliwych form wsparcia rodziców edukacji domowej będące efektem konsultacji z rodzicami edukacji domowej. Propozycje te będą podstawą prac w dniu 22 czerwca 2016 r.

 

W dniu 18 maja 2016 r. odbyło się spotkanie przedstawicieli grupy roboczej ds. kontaktów z MEN z p. Maciejem Kopciem – podsekretarzem stanu w MEN. Środowisko edukacji domowej reprezentowali:
Mariusz Dzieciątko, Jan Urmański, Krzysztof Tusiński
W trakcie rozmów poruszono następujące kwestie:

• zmiany systemowe odnośnie edukacji domowej mogące skutkować ograniczeniem wyboru przez rodziców szkoły, której dyrektor wydaje zgodę (w kontekście wypowiedzi minister Anny Zalewskiej w Sejmie w dniu 11 maja 2016 r.) – ze strony Ministra Macieja Kopcia padła deklaracja, iż obecnie w Ministerstwie nie toczą się żadne prace legislacyjne w tej kwestii
• schemat rozmów odnośnie edukacji domowej – ze strony Ministra Macieja Kopcia padła deklaracja, iż wszelkie zmiany odnośnie organizacji i finansowania edukacji domowej zostaną omówione podczas kolejnych spotkań grupy roboczej ds. edukacji domowej
• ze strony Ministra Macieja Kopcia padła deklaracja, iż w MEN nie toczą się żadne prace i rozmowy odnośnie edukacji domowej poza spotkaniami z grupa roboczą
• zaufanie na linii MEN – środowisko edukacji domowej – bardzo istotne jest, aby wszelkie możliwe zmiany były dyskutowane podczas spotkań z grupa roboczą, gdyż środowisko jest zaniepokojone wobec pojawiających się informacji o zmianach, które nigdy nie były przedmiotem rozmów. Stawia to w bardzo niezręcznej sytuacji członków grupy roboczej ds. edukacji domowej
• Pan Minister zaznaczył, że ewentualne prace i szacunki konsekwencji zmian będą podejmowane z udziałem osób pracujących z grupą roboczą
• przedstawiono historię zmian legislacyjnych odnośnie edukacji domowej w polskim prawie oświatowym:
  1. 1932 r. – w II RP edukacja domowa była równouprawnioną formą edukacji
  2. 1956 r. – likwidacja edukacji domowej dekretem o obowiązku szkolnym wprowadzonym przez komunistów
  3. 1991 r. – przywrócenie możliwości edukowania domowego przez sejm kontraktowy – możliwość uzyskania zgody w dowolnej szkole w Polsce, brak corocznych egzaminów
  4. 1996 r. – wprowadzenie ograniczeń przez postkomunistów: zgoda wydawana wyłącznie w rejonowej szkole publicznej, uznaniowość zgody na edukację domową, egzaminy
  5. 2007 r. – wypowiedź Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka w piśmie o sygnaturze ZBA-500-3/07/KB z 16 stycznia 2007 r. do Ministra Edukacji Narodowej wskazujące na niezgodność istniejących rozwiązań z Konstytucją RP
  6. 2007 r. – projekt zmian dotyczący edukacji domowej przygotowany przez rząd Jarosława Kaczyńskiego – projekt zakładał m.in. zniesienie obowiązku wydawania zgody na edukację domową przez rejonowe szkoły publiczne
  7. 2009 r. – na wniosek Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Stowarzyszenia Edukacji w Rodzinie ponownie zniesiono ograniczenia wydawania zgody na edukację domową przez rejonowe szkoły publiczne, zniesiono uznaniowość decyzji. Wprowadzono standaryzację przepisów dotyczących egzaminów oraz możliwość korzystania z zajęć
     dodatkowych, wprowadzono termin 31 maja – jako graniczny złożenia podania do dyrektora przed nowym rokiem szkolnym
  8. 2014 r. – na wniosek grupy posłów zniesiono termin 31 maja
• przedstawiciele środowiska edukacji domowej wskazali, iż ze strony środowiska nie może być zgody na uszczuplenie możliwości wyboru szkoły dla rodzin edukacji domowej poprzez ograniczenie wydania zgody do szkoły na terenie gminy, w której uczeń mieszka czy też do obwodowej szkoły publicznej
• wskazano również, iż dla rodziców edukacji domowej ta kwestia ma podstawowe znaczenie i musi być punktem wyjścia do dalszych rozmów o bardziej szczegółowych rozwiązaniach
• wskazano na negatywne konsekwencje opisanych powyżej zapisów dla rodziców edukacji domowej (na przykładzie doświadczeń sprzed 2009 r.)
• Pan Minister wyraził przypuszczenie, że napływ rodziców do edukacji domowej wiązał się z negatywnymi zjawiskami w systemie szkolnym, którym obecne kierownictwo MEN się przeciwstawiło
• w odpowiedzi przedstawiciele edukacji domowej podkreślili, że z doświadczenia wynika niewystarczający charakter negatywnej motywacji do podjęcia edukacji domowej. Dzieci, których rodzice decydują o edukacji domowej wyłącznie z powodu negatywnej opinii o szkole, szybko wracają do systemu szkolnego. Potrzebna jest motywacja pozytywna.
• podkreślono również, iż wybór edukacji domowej jest zawsze świadomym wyborem rodzica, wiążącym się z ogromnym nakładem pracy rodziców. Dlatego przejściowe zmiany w systemie oświaty nie mają dużego wpływu na tak ważną decyzję. Podstawą decyzji rodzica jest chęć większego i bardziej świadomego zaangażowania w edukację dziecka, a nie krytyka istniejącego systemu oświaty
• ustalono następujący kalendarz dalszych rozmów:
  1. kolejne spotkania z udziałem p. Grzegorza Pochopnia odnośnie wyliczenia kosztów edukacji domowej
  2. podsumowanie spotkań roboczych z p. Grzegorzem Pochopniem podczas spotkania z Ministrem Maciejem Kopciem
  3. spotkanie z przedstawicielami Departamentu Współpracy z Samorządem Terytorialnym odnośnie problemów związanych z edukacją domową zgłaszanych przez samorządy i możliwych rozwiązań tych problemów
  4. spotkanie z udziałem ministra Macieja Kopcia oraz przedstawicieli Departamentu Strategii i Współpracy Międzynarodowej odnośnie edukacji domowej dla Polaków za granicą
• Minister Maciej Kopeć przyjął zaproszenie do udziału w debacie o edukacji domowej w dniu 14 czerwca 2016 r. w ramach organizowanej ogólnopolskiej debaty o systemie oświaty „Uczeń. Rodzic. Nauczyciel – Dobra zmiana”

W dniu  21 kwietnia  2016   roku odbyło się kolejne spotkanie pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji Narodowej a przedstawicielami grupy roboczej ds. kontaktów z MEN (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia 2016 r.).

 

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:

Grzegorz Pochopień – Departament Współpracy z Samorządem Terytorialnym MEN

Renata Karnas – Departament Współpracy z Samorządem Terytorialnym MEN

 

Ze strony edukacji domowej:

Mariusz Dzieciątko, Łukasz Wojtacha, Joanna Strzelecka, Marianna Kłosińska, Anna Zakrzewska, Andrzej Mazan, Krzysztof Tusiński, Agnieszka Chomka

 

• Dyrektor Grzegorz Pochopień przedstawił swoje wyliczenia odnośnie kosztów edukacji domowej w szkołach niepublicznych. Z tych analiz wynika, że koszty te wynoszą pomiędzy 35 % i 60 % kwoty subwencji (zależnie od przyjętego wariantu).
• Mariusz Dzieciątko przedstawił też kalkulacje grupy roboczej, z których wynika, iż koszty oscylują w granicach 100-114 % standardowej kwoty subwencji.
• Przedstawiciele rodziców w grupie roboczej przedstawiła zestawienie kosztów edukacji domowej na przykładzie około 10 szkół.
• Ze strony przedstawicieli MEN padła deklaracja, iż można rozmawiać o zapewnieniu wysokiego finansowania edukacji domowej przy równoczesnym wprowadzeniu ustawowych gwarancji, iż część tych środków zostanie przeznaczona na sfinansowanie wydatków edukacyjnych rodziców.
• Strony zgodziły się, iż w przypadku finansowania edukacji domowej należy wziąć pod uwagę specyfikę edukacji domowej i docenić pracę rodzica. Należy skupić się nad wypracowaniem rozwiązania, w którym środki przekazywane do szkół pozwolą na możliwie najpełniejsze sfinansowanie potrzeb rodziców.
• Powrót do wyższego finansowania możliwy jest od 2017 r. przy założeniu, że do tego czasu będzie gotowy przynajmniej projekt zapisów ustawowych. Krzysztof Tusiński przedstawił też schemat z modelami finansowania edukacji w przypadku szkół publicznych, szkół niepublicznych i edukacji domowej. Dyrektor Grzegorz Pochopień zgodził się z dużą częścią tez w nim zawartych i wskazał, że określając poziom finansowania edukacji domowej należy też uwzględnić nakład pracy rodzica.
• Podsumowanie pracy grupy ma być spotkanie z udziałem wiceministra Macieja Kopcia, na którym zostaną przedstawione wnioski z pracy grupy. Ostateczne decyzje odnośnie poziomu finansowania i propozycji zapisów ustawowych zapadną podczas spotkania z ministrem Maciejem Kopciem.

 

 

12 kwietnia 2016 odbyło się spotkanie w MEN z panem G. Pochopieniem, którego  celem było zapoznanie członków grupy roboczej z modelem liczenia kosztów ponoszonych przez szkoły w związku z edukacją domową. Model został przygotowany dla szkół publicznych w dwóch wariantach: dla szkół z liczbą dzieci ED mniejszą niż liczba uczniów stacjonarnych oraz w sytuacji gdy liczba dzieci ED jest większa od liczby uczniów stacjonarnych. Z zaprezentowanych przez MEN wyliczeń poziom kosztów ponoszonych przez szkoły waha się między 22% a 31%. Przedstawiciele ED wskazali na dwa problemy związane z przyjętymi do modelu założeniami:

1. Zbyt niski poziom godzin zajęć dodatkowych uwzględnionych w modelu
2. Zbyt niska liczba godzin przeznaczonych na przeprowadzenie egzaminów klasyfikacyjnych

Ustalenia:

1. Na kolejnym spotkaniu 21 kwietnia 2016 przedstawiciele ED przedstawią własną wersję modelu kosztów z uwzględnieniem realiów funkcjonowania szkół ED.
2. Pan G. Pochopień przygotuje model dla podstawowych szkół niepublicznych.

Spotkanie odbyło się w siedzibie MEN przy al. Szucha dnia 4.03.2016 r

W spotkaniu uczestniczyły następujące osoby :
ze strony MEN:
pani dyr. Alina Sarnecka – z-ca dyrektora Departamentu Jakości Edukacji MEN
pan Grzegorz Pochopień – Departament Analiz i Prognoz MEN
pani Anna Gozdek – Gabinet Polityczny MEN
ze strony grupy roboczej edukacji domowej:
Łukasza Wojtacha – w zastępstwie Mariusza Dzieciątko; w edukacji domowej od 2006 r.
Jan Urmański– moderator spotkania; środowisko rodzin wielodzietnych
Anna Zakrzewska– środowisko rodzin niepełnosprawnych i dzieci z orzeczeniami oraz dysfunkcjami
Adam Wize – przedstawiciel grup katolickich rodzin edukacji domowej
Andrzej Mazan– środowisko rodzin skupionych przy Kolegium Świętej Rodziny
Marianna Kłosińska– środowiska rodziców skupionych w grupach edukacyjnych
Krzysztof Tusiński– środowisko rodziców związanych z edukacją domową dla Polaków za granicą
Anna Zielińska – protokolant

W ramach spotkania zostały poruszone poniższe tematy:

1. Różnorodność środowiska edukacji domowej.
2. Postulaty środowiska ED.
3. Opinia Ordo Juris w sprawie rozporządzenia z dnia 22.12.2015.
4. Przekazano przedstawicielom MEN wstępne propozycje zmian w Ustawie o Systemie Oświaty wraz z uzasadnieniem.

Spotkanie rozpoczęła pani Alina Sarnecka zaznaczając, że dyskusja o ED rozpoczęła się ok 1,5 roku temu kiedy nastąpił wysyp dzieci korzystających z tej formy edukacji. Szczególnie zainteresowała MEN szkoła Salomon z dużą ilością dzieci w ED.
Pierwszym omawianym tematem była różnorodność edukacji domowej. Grupa ED przedstawiła edukację domową jako zindywidualizowane podejście do ucznia wyrównujące szanse edukacyjne. Rodzice ED chcą wysokiej jakości edukacji i uzyskują ją poprzez własne zaangażowanie. Nie jest to edukacja dla ludzi zamożnych, ale dla wszystkich. W ramach środowiska edukacji domowej można wyróżnić następujące grupy:

1. Homeschooling – Cechy: indywidualizacja procesu edukacji, bardzo zaangażowani są rodzice, od minimalnego kontaktu ze szkołą po większy zakres korzystania z pomocy dydaktycznych.
   Szybki przyrost dzieci w edukacji domowej spowodowany był zmianami w ustawie o sześciolatkach, a co za tym idzie ten przyrost odnosi się głównie do przedziału 1-3 oraz 4-6 SP. Można zatem wnioskować, że dynamika wzrostu nie będzie już tak duża. Obserwacje socjologiczne mówią, że rodzin wielodzietnych w Polsce jest na poziomie ok 13 %, a w edukacji domowej stanowią ok 70 % – ( na postawie badań prowadzonych na Uniwersytecie Zielonogórskim- do przekazania stronie MEN ) . Edukacja w związku z tym jest bardzo różnowiekowa- rodzinna. Częściej to matki pozostają w domu by przejąć obowiązek nauczania dzieci, ale nie traktują siebie jako nauczycieli. Jednakże obowiązek ten brany na siebie przez rodziców powoduje problem na wyższym poziomie nauczania (gimnazjum, liceum), bowiem jeśli będziemy trzymać się zapisów, że szkoła odpowiada tylko za zajęcia dodatkowe to rodzi to poważne dylematy . Przygotowując dziecko do egzaminów zewnętrznych rodzice robią to z reguły ogromnym kosztem finansowym i zaangażowaniem własnym, bowiem by dziecko mogło pójść na studia nie może się ono opierać tylko na podstawie programowej ale musi np. zdać maturę na o wiele wyższym poziomie. To powoduje bardzo silny proces indywidualizacji nauczania w ED, który bywa trudny do realizacji bez wsparcia szkoły. Dlatego też rodzice i szkoły wypracowały dobre praktyki, które wspierają dzieci i rodziców poprzez organizowanie np. warsztatów i różnorakich zajęć.
2. Unschooling – Cechy: rodzice przyjmują formułę, że rozwój dziecka może przybierać bardzo indywidualną ścieżką uzależnioną od predyspozycji dziecka. Nie kładą nacisku na wybitność dziecka, ale zwracają uwagę na potencjał dziecka i idą w tym kierunku . To powoduje, że dzieci te wcześniej się specjalizują, bo wcześniej mają możliwość rozpoznać swój potencjał intelektualny. Rodzice nie chcą wprowadzać ścisłych zasad systemowych dlatego rezygnują z szkół stacjonarnych. Współpracując ze szkołami, które rozumieją specyfikę unschoolingu, nie kładą nacisku na to aby dzieci miały z wszystkich przedmiotów szóstki. W ramach tej formy rodzice nie muszą rezygnować z pracy zawodowej, ponieważ współpracują z kompetentnymi osobami prowadzącymi zajęcia dla dzieci. Taki rodzaj edukacji (na tle całości Ed w Polsce) szacuje się na ok 5-10%. Z reguły występuje on w większych ośrodkach miejskich.
3. Grupy edukacyjne – nieformalne grupy rodziców organizujące zajęcia dzieciom we własnych domach we własnym zakresie wykorzystujące pasje i zdolności rodziców członków grupy. Funkcjonujące np. na zasadach banku czasu.
4. Edukacja Polaków na emigracji. Edukacja domowa jako forma wsparcia dla Polaków pojawiła się w 2009 r. W tym roku powstał w MEN Program Rozwoju Oświaty Polskiej za Granicą i w tym dokumencie po raz pierwszy pojawiła się edukacja domowa jako forma edukacji dla Polaków przebywających za granicą. Istnieje szereg dokumentów MEN, w którym Ministerstwo zachęca do obejmowania Polaków za granicą edukacją domową. Trzeba również odwołać się do badań prof. Haliny Grzymały-Moszczyńskiej (Dyrektor Szkoły 2/2016) i opracowanego przez MEN Programu Rozwoju Oświaty Polskiej za granicą z 2009 r. i wskazać w jaki sposób edukacja domowa wspierana poprzez internetowe narzędzia wsparcia edukacji przyczynia się do rozwiązania problemów edukacji polonijnej:
   • uczniowie wracający nie mają problemów z różnicami programowymi po powrocie do Polski,
   • uczniowie znają słownictwo szkolne (np. pojęcia matematyczne), które pozwalają łatwiej odnaleźć się w rzeczywistości szkolnej,
   • zamieszczenie materiałów na Internetowej Platformie Edukacyjnej pozwala na ujednolicenie treści programowych,
   • możliwość wymiany doświadczeń pomiędzy rodzicami uczącymi w domu – otwarte webin@ria, spotkania podczas egzaminów klasyfikacyjnych,
   • dostępność kształcenia w miejscach, w których nie ma szkół sobotnich i szkolnych punktów konsultacyjnych,
   • dostępność kształcenia dla uczniów, którzy mieszkają w krajach obcych kulturowo (np. kraje arabskie) – rodzice nie chcą tam posyłać dzieci do szkoły,
   • brak problemu zmiany szkoły w przypadku dużej mobilności rodziców,
   • możliwość kontaktu z rówieśnikami z Polski,
   • coroczna weryfikacja podczas egzaminów klasyfikacyjnych pozwala na weryfikację w postępach pracy dziecka.

   W takiej formie kształcenia nauczycielem dla dziecka jest rodzic, który otrzymuje od szkoły szereg narzędzi, które pozwalają mu lepiej zorganizować pracę z dzieckiem. Rodzic i uczeń mają dostęp do:

   • webin@riów – są to zajęcia przeniesione ze szkolnej ławki do Internetu, które pozwalają na transmisję zajęć prowadzonych przez nauczyciela oraz komunikację z nauczycielem poprzez czat,
   • poradników dla rodziców,
   • konkursów i sprawdzanych przez nauczycieli zadań domowych dla dzieci – np. zajęcia plastycznych,
   • telefonicznej pomocy dydaktycznej – możliwość konsultacji ze strony nauczyciela,
   • pedagoga szkolnego,
   • szkolnego forum internetowego,
   • możliwości wymiany doświadczeń z innymi rodzicami podczas egzaminów klasyfikacyjnych i otwartych webin@riów,
   • dodatkowych materiałów edukacyjnych udostępnianych na portalach społecznościowych.
5. Edukacja domowa dla dzieci z niepełnosprawnościami. Znalazły się one w edukacji domowej nie z przekonań, ale dlatego, że szkoła (publiczna) nie wspierała procesu edukacyjnego dziecka. W tym środowisku powstało zaniepokojenie po obcięciu subwencji, bo nie tyle istotne ono było z powodu realizacji podstawy programowej, ale w ramach szkoły były prowadzone zajęcia terapeutyczne, pomoc psychologiczo-pedagogiczna i inne. W publicznych szkołach często środki finansowe nie szły za dzieckiem (nie były przeznaczane na realizację zaleceń z IPET-ów, orzeczeń) a w Ed jest inaczej stąd wybór rodziców tej formy. Klasyfikacja tych dzieci w szkole publicznej też sprawiała problemy (częsta nieobecność np. ze względu na turnusy rehabilitacyjne, pobyty w szpitalach, częstsze zachorowania). Nie można oszacować ile takich dzieci jest edukacji domowej bowiem są one inaczej raportowane w SIO. Jest też w ramach ED grupa rodziców, która chce uniknąć opinii / orzeczenia jako stygmatu dla dziecka na resztę życia i unika PPP oraz wybiera ED.

Podsumowując: wszystkie rodzaje w ramach ed maja wspólna cechę to rodzic podejmuje decyzje o sposobie realizacji obowiązku nauki dzieci co jest zgodne z Ustawa o Systemie Oświaty.

Postulaty środowiska ED:

1. Fakultatywność opinii PPP– sugestia żeby opinia była fakultatywną realizowaną tylko na wniosek dyrektora szkoły oraz aby opinia była jedna na cały okres edukacyjny (mimo różnych etapów edukacyjnych)
2. Możliwość powtarzania roku bez utraty prawa do edukacji domowej.
3. Rezygnacja z egzaminów w ogóle lub egzaminy na koniec bloków /etapów edukacyjnych, w oparciu o możliwości jakie stwarza Ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji (podpisana 22-12-2015 ) . Wtedy to szkoła nadawałaby certyfikaty po kolejnych etapach kształcenia.
   Dyskusja w MEN na temat egzaminów po etapach kształcenia pojawiła się już wcześniej jako jeden z pomysłów i w ramach debaty Dobra Zmiana taka dyskusja będzie mogła mieć miejsce.
4. Możliwość prowadzenia szkół bez uczniów stacjonarnych. Zawarcia w ustawie przepisów które umożliwią placówkom znającym specyfikę ED i wspierającym rodziców funkcjonowanie bez stacjonarnych uczniów(placówki specjalizujące się w ED).
5. Możliwość edukacji na odległość.
   Pani A. Sarnecka odniosła się do tego, że już 4 lata temu były te kwestie dyskutowane, ale był problem z przygotowaniem rozporządzeń wykonawczych. Być może skoro jest zapotrzebowanie to jest szansa na powrócenie do tematu w ramach drugiej planowanej na ten rok nowelizacji Ustawy o Systemie Oświaty.
   Odnośnie edukacji na odległość, istotna jest tutaj kwestia możliwość przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych on-line. Jest to szczególnie istotne w przypadku Polaków za granicą(np. tych mieszkających w Tajlandii, Korei, Australii), którzy nie mogą przyjechać na egzamin i to byłoby duże ułatwienie dla rodziców. W 2012 r. została w tej kwestii skierowana interpelacja przez posła Krzysztofa Jurgiela. W odpowiedzi MEN wskazał, iż przepisy nie regulują wprost kwestii organizacji egzaminów on-line i zadeklarował, iż zagadnienia te zostaną rozpatrzone podczas przyszłych prac legislacyjnych. Nie ma jednak przeciwskazań odnośnie organizacji egzaminów klasyfikacyjnych poza siedzibą szkoły. Wobec takiego stanowiska MEN szkoły decydowały się na organizację egzaminów klasyfikacyjnych za granicą.
6. Rozszerzenie wsparcia rodziców w ramach subwencji oświatowej. Grupa robocza ED wnioskuje aby w ustawie rozszerzyć formy wsparcia zapewniane przez szkoły rodzicom edukacji domowej oraz aby szkoła przed rozpoczęciem przez dziecko edukacji domowej informowała o całym wachlarzu wsparcia oferowanego przez szkołę.
   Powodem wnioskowania o takie zapisy są problemy z gminami, które różnie interpretują przepisy dotyczące wydatków(jedne je uznają, a inne kwestionują ) oraz kuratoria (wydają sprzeczne opinie na różnych etapach edukacyjnych i są to bardzo duże różnice). Należy jednak zauważyć, że nawet najszerszy katalog sformułowany na sposób kazuistyczny będzie zawsze niepełny, dlatego lepiej sformułować zapisy w ustawie w sposób OTWARTY – co nie jest zabronione, jest dozwolone.
   Pani A. Sarnecka zgodziła się, że katalog kazuistyczny jest przydatny na potrzeby rozmów naszych zespołów, a zapisy w ustawie faktycznie powinny być sformułowane w sposób ogólny – otwarty.
7. Dotacja dla dzieci spełniających obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem. Istnieje potrzeba dodania jasnych zapisów na poziomie ustawy o objęciu finansowaniem również dzieci spełniających obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego poza przedszkolem. Obecnie gminy różnie interpretują przepisy w tym zakresie.
   Pani A. Sarnecka wyraziła przekonanie, że jest to swego rodzaju niesprawiedliwość, że mamy po okresie urlopu wychowawczego pracujące nad rozwojem dziecka w domu, nie otrzymują wsparcia podobnego do tego w przedszkolach.
8. Rozszerzenie różnorodności form i trybów przeprowadzania egzaminów np. egzaminy on-line.

 

Opinia Ordo Juris
Na ostatnim spotkaniu była mowa, że nie ma możliwości cofnięcia rozporządzenia z dn. 22.12.2015 nie mniej jednak grupa robocza ED prosi o rozmowy w tej kwestii ponieważ :

• obcięcie subwencji zostało wprowadzone bez konsultacji z środowiskiem Ed, gdyby te konsultacje się odbyły to teraz nie byłoby tak poważnych problemów i kontrowersji,
• były na początku sygnały od P. Minister (po spotkaniu w dniu 11 stycznia 2016), że cofnięcie rozporządzenia jest możliwe (jeśli dojdziemy do porozumienia w przeciągu 3-4 tyg.), ale ze względu na odwlekanie kolejnego spotkania przez MEN nie było możliwości rozmawiania na ten temat,
• szkoły są poddawane audytom, które wykazują, że nie ma zastrzeżeń natomiast do mediów poszedł negatywny przekaz (ukarana został cała ED za problemy z funkcjonowaniem pojedynczych szkół)
• rozporządzenie zostało wprowadzone w środku roku szkolnego i zaczęło obowiązywać już 10 dni po jego wprowadzeniu,
• sprawa obniżenia finansowania dla pewnej kategorii uczniów to rozwiązanie systemowe i wpływa na indywidualne prawa jednostki. Winno zatem zostać uregulowane w ustawie. Rozporządzenie o podziale subwencji ma jedynie charakter wykonawczy wobec ustawy budżetowej (różna kwota subwencji w poszczególnych latach). Są wyroki Trybunału Konstytucyjnego, iż kwestie wpływające na indywidualne prawa uczniów (egzaminy klasyfikacyjne, egzaminy zewnętrzne czy rekrutacja do szkół publicznych) winny zostać uregulowane w ustawie.

Pan G. Pochopień przyznał, iż jest problem z konstrukcją delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia o sposobie podziału subwencji oświatowej.

W dniu 3 lutego 2016 roku odbyło się pierwsze spotkanie pomiędzy przedstawicielami Ministerstwa Edukacji Narodowej a przedstawicielami grupy roboczej ds. kontaktów z MEN (powstałej po spotkaniu w MEN z 11 stycznia).

Ze strony Ministerstwa w spotkaniu wzięli udział:
Anna Gozdek w zastępstwie dyrektora Mirosława Sanka – Doradca w Gabinecie Politycznym Ministra Edukacji Narodowej
Grzegorz Pochopień – Dyrektor Departamentu Analiz i Prognoz
Renata Karnas – Naczelnik Wydziału Analiz.

Ze strony edukacji domowej:
Mariusz Dzieciątko – rodzic; 3 dzieci na każdym etapie edukacji; Stowarzyszenie Edukacji w Rodzinie
Jan Urmański – środowisko rodzin wielodzietnych
Anna Zakrzewska – edukacja domowa jako forma wsparcia dla niepełnosprawnych
Adam Wize – środowisko rodzin z Wielkopolski
Andrzej Mazan – środowisko rodzin skupionych przy Kolegium Świętej Rodziny
Marianna Kłosińska – środowiska rodziców skupionych w grupach edukacyjnych
Krzysztof Tusiński – środowisko rodziców związanych z edukacją domową dla Polaków za granicą

W trakcie rozmów poruszone zostały następujące tematy:

• niekorzystne skutki rozporządzenia z 22 grudnia 2015 roku obniżającego wysokość subwencji oświatowej na uczniów edukacji pozaszkolnej oraz szkół
• możliwość wprowadzenia w dalszej perspektywie bonu oświatowego dla rodzin edukujących domowo
• polityka Ministerstwa dotycząca kształcenia dzieci przebywających za granicą – Ministerstwo dalej akceptuje edukację domową jako formę wsparcia dla dzieci przebywających za granicą
• stosunek Ministerstwa do dzieci cudzoziemców korzystających z edukacji domowej
• kwestia ograniczeń w funkcjonowaniu szkół publicznych wynikająca z karty nauczyciela
• propozycja przeprowadzenia szkoleń dla dyrektorów szkół i nauczycieli w trzech obszarach: co to jest i na czym polega edukacja domowa, sposób przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych, sposób wydatkowania subwencji oświatowej dla uczniów ED. Szkolenia te miałyby na celu podniesienie konkurencyjności lokalnych szkół w prowadzeniu edukacji domowej z rozszerzeniem dostępu do lokalnej infrastruktury
• zasygnalizowanie niespójności między rozpisywaną na okres 3 letni podstawą programową a corocznymi egzaminami klasyfikacyjnymi
• możliwość przeprowadzania egzaminów na odległość, co znacznie obniżyłoby koszty zarówno po stronie rodziców jak i szkół
• sprawa niekorzystnego wizerunku edukacji domowej prezentowanego przez Ministerstwo w mediach publicznych
• sprawa braku konsultacji rozporządzenia ze środowiskiem organizacji skupionych w tak zwanym Forum Rodziców – grupie doradczej Ministerstwa.
• sprawy organizacyjne dotyczące przebiegu obecnego i dalszych spotkań.

Z konkretów, które usłyszeliśmy ze strony Ministerstwa, obszar rozmów ma dotyczyć kształtu oraz sposobów finansowania edukacji domowej w Polsce, wraz ze zdefiniowaniem koniecznych zmian w Ustawie o Systemie Oświaty tak, aby podnieść poziom minimalny wsparcia który otrzymujemy ze strony szkół. Możemy wypracować system finansowania uczniów edukacji poza szkolnej na rok 2017. Z wypowiedzi Pana Pochopnia wynika, iż wycofanie zmian w rozporządzeniu z dn. 22 grudnia 2015 jest niemożliwe. Celem MEN nie jest obniżenie kosztów, a powiązanie ich z realnymi świadczeniami szkoły na rzecz rodziców. Istnieje obopólna zgoda co do możliwości wyboru edukacji domowej jako formy kształcenia oraz co do możliwości wyboru dowolnej szkoły, w której będzie realizowana edukacja domowa. Kolejne spotkanie wstępnie zaplanowane jest na drugą połowę lutego.

Ministerstwo zwróciło się z prośbą o przygotowanie informacji na temat różnorodności i specyfiki różnych grup edukacji domowej, bardziej szczegółowej niż to wynika z systemu informacji oświatowej charakterystyki rodzin edukacji domowej, pomysłów na sposoby refinansowania rodzicom części zajęć edukacyjnych, identyfikacji zajęć i aktywności w których rodziny oczekiwałyby wsparcia ze strony Ministerstwa.